Roman Türleri (Edebi Akımlarına Göre Romanlar)
https://www.encoksatankitaplar.net/2022/02/roman-turleri-edebi-akimlarina-gore-romanlar.html
Romanları Edebi Akımlarına Göre ve
Konularına Göre iki farklı türde inceleyebiliriz.
Edebi akımlarına göre romanlar: klasik roman, romantik roman, realist roman, natüralist roman, modern roman, postmodern roman, estetik roman, izlenimci roman, dışavurumcu roman, sürrealist roman ve yeni roman olarak 11 edebi akım alt başlığında sınıflandırılabilir.
Edebi akımlarına göre romanlar: klasik roman, romantik roman, realist roman, natüralist roman, modern roman, postmodern roman, estetik roman, izlenimci roman, dışavurumcu roman, sürrealist roman ve yeni roman olarak 11 edebi akım alt başlığında sınıflandırılabilir.
1. Klasik Roman
Tarihin eski zamanlarından günümüze kadar gelen,
dünyaca ünlü yazarlar tarafından yazılan, hem kitleleri hem de romancıları
yüzyıllardır etkileyen; biçim kusursuzluğuna, akla ve sağduyuya dayanan
romanlardır. Bu akımda roman türü
çok az gelişmiştir.
Klasik
roman örnekleri:
La Princesse Cleves (Madame de La Fayette
Télémaque
(Fénelon)
2. Romantik Roman
Kişilerin
duygularını, hislerini ve arzularını gerçek ve doğal bir biçimde yansıtan
duygusal romanlardır. Klasik akıma tepki olarak doğan romantizm,
olayların duygusal açıdan yansıtılmasına önem verir. Aşk, duygu, hayaller gibi
acı, keder ve hüzün de bu roman türünün konularındandır. Bu romanlarda yazar
kendi şahsi duygularını ve maceralarını anlatır ve yazar aynı zamanda olaya,
kahramanların kişiliklerine, betimlemelere üçüncü şahıs olarak müdahalelerde
bulunur.
Romantik
roman örnekleri:
Sefiller (Victor Hugo)
İntibah (Namık Kemal)
Üç Silahşörler
(A.Dumas Pere)
Kamelyalı Kadın (A.Dumas Fils)
Genç Werther’in Acıları
(Goethe)
3. Realist (Gerçekçi) Roman
Olayları ve insanları gerçekçi açıdan yansıtan, gözlem ve araştırma unsurlarının esas
alındığı, duygu ve hayal unsurlarının ikinci planda olduğu romanlardır. Realist
romanlarda yazar, toplumun içinde titiz birer araştırmacı gibi gözlem ve
incelemeler yapar, olayları ve karakterleri objektif olarak eserlerine
yansıtır. Yazarın gayesi, okuyucuya romantik romanlarda olduğu gibi kendi duygu
ve hayallerini aktarmak değil, kendilerinin dışında var olan gerçekleri, aslına
sadık kalarak dile getirmektedir. Stendhal’e göre realist roman, “Yol boyunca
gezdirilen bir ayna”dır.
Realist roman örnekleri:
Realist roman örnekleri:
Madam Bovary, Salambo, Duygusal Eğitim (Gustave Flaubert)
Goriot
Baba, Vadideki Zambak (Balzac)
Kırmızı ve Siyah (Stendhal)
Savaş ve Barış,
Anna Karenina (Tolstoy)
Oliver Twist (Charles Dickens)
Çanlar Kimin İçin
Çalıyor (Ernest Hemingway)
Suç ve Ceza, Karamazov Kardeşler (Dostoyevski)
Gazap Üzümleri (John Steinbeck)
Babalar ve Oğullar (Turgenyev) dır.
Araba Sevdası (Recaizade Mahmut Ekrem )
Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu (Halit Ziya Uşaklıgil)
Kiralık Konak, Yaban (Yakup
Kadri Karaosmanoğlu)
Ayaşlı ve Kiracıları (Memduh Şevket Esendal)
Türk edebiyatının ilk realist romanı, Recaizade Mahmut Ekrem’in 1898’de basılan “Araba
Sevdası” romanıdır. (Bakınız; Türk Edebiyatında İlkler)
4. Natüralist (Doğalcı) Roman
Realist romanla benzerlikleri vardır.
Ancak natüralist romanda realist
romana göre ilme daha çok önem verilip, olaylar ve kişiler bir bilim adamı
gözüyle incelenip gerçekçilik daha ileri boyutlarda görülür. Naturalist
roman yazarları, insanı ele alırken, biyoloji ilminin gerçeklerinden, toplumu
ele alırken de sosyolojinin kanunlarından yola çıkarlar.
Naturalist roman örnekleri:
Naturalist roman örnekleri:
Meyhane (Emile Zola)
Jack (Alphonse Daudet)
Zehra (Nabizade Nazım)
Müşahedat (Ahmet Mithat Efendi)
Mürebbiye (Hüseyin Rahmi Gürpınar)
Türk edebiyatının ilk natüralist romanı Nabizade Nazım’ın 1896'da basılan “Zehra” adlı romanıdır.
Türk edebiyatının ilk natüralist romanı Nabizade Nazım’ın 1896'da basılan “Zehra” adlı romanıdır.
5. Modern Roman
Modern roman, 20.yüzyılın
başlarında romanın geleneksel temel yapısı olay örgüsü, zaman, mekan, kahraman gibi
öğelerinin değiştirilmesiyle ortaya çıkan bir roman türüdür. Modern roman
anlayışının ortaya çıkışında Freud ve psikanalizin büyük etkisi vardır.
Modern roman, içe
dönük eserlerdir. Toplum sorunlarını değil, kişinin kendi iç dünyasını,
hislerini konu alır. Modern
romanda; psikolojik konular önemli yer kapsar. İnsan, karmaşık bir varlık
olarak sunulup, bireylerin ruhu, bireysellik ve bireyin kozmik yalnızlığı anlatılır.
Modern roman
yazarına göre roman; sorunu ortaya koymalı, çözümü okuyucuya bırakmalıdır.
Çünkü, modern romanın amacı; bilgilendirmek, yol göstermek, siyasal ya da
düşünsel düzlemde bilinç oluşturmak değildir. Modern romanda amaç sorunlara bir
çözüm sunmak değil, onları ortaya koymak, sergilemek, yalnızca göstermektir.
Böylece modern roman yazarı, kişiyi sorgulamaya yöneltir ve kendi gerçekliğini
kendisinin bulmasını ister.
Modern roman
örnekleri:
Ulysses (James Joyce)
Aylak Adam (Yusuf Atılgan)
6. Postmodern Roman
Postmodernizm, modernizmin sorgulanmadan, herkes
tarafından kabul edilmesi gereken evrensel değerler olduğu görüşünü reddederek
ortaya çıkmıştır. Postmodern roman, klasik ve modern edebiyatın temel kurallarını
reddeden roman türüdür.
Postmodern romanda gerçeklik unsurundan çok
kurmaca ön plandadır. Postmodern romanda yazar, dış dünyayı birebir yansıtmaktan
özellikle kaçınır ve anlatımın bir kurmaca
olduğunu okura hissettirir. Postmodern romanlarda amaç, “roman yazmak değil
roman kurmak”tır. Üstkurmacanın hakim olduğu postmodern romanlarda
metinlerarasılık, pastiş ve parodi teknikleri sıkça kullanılır.
Postmodern roman,
olay örgüsü üzerine kurulu bir anlatı değildir. Olay örgüsünden daha çok
olayın ya da olayların ön plana çıkması ve ana karakterin aklından
geçenlerin detaylı bir şekilde aktarılması söz konusudur. Postmodern romanlarda
olay örgüsü önemini kaybettiğinden postmodern yazarların sağlam bir olay örgüsü
oluşturmaya çalışmak gibi bir kaygıları da yoktur.
Postmodern roman örnekleri:
Postmodern roman örnekleri:
Gülün Adı (Umberto Eco)
Tutunamayanlar,
Tehlikeli Oyunlar, Korkuyu Beklerken (Oğuz Atay)
Kara Kitap, Yeni Hayat, Benim
Adım Kırmızı (Orhan Pamuk)
Mahrem, Pinhan, Bit Palas (Elif Şafak)
Puslu Kıtlalar Atlası (İhsan Oktay Anar)
Türk edebiyatının ilk postmodern romanı Oğuz Atay’ın 1972’de basılan “Tutunamayanlar” romanıdır. (Bakınız; Türk Edebiyatında İlkler)
Türk edebiyatının ilk postmodern romanı Oğuz Atay’ın 1972’de basılan “Tutunamayanlar” romanıdır. (Bakınız; Türk Edebiyatında İlkler)
7. Diğer Roman Türleri
Diğer roman türleri ise: Estetik Roman,
İzlenimsel Roman, Dışavurumcu Roman, Sürrealist Roman ve Yeni Roman 'dır.