Ernest Hemingway'den Yazmak Üzerine 28 Tavsiye

Bu yazımızda  dünyaca ünlü "Silahlara Veda" ve "Çanlar Kimin İçin Çalıyor?" adlı romanların yazarı, Nobel ve Pulitzer ödülleri sahibi Amerikalı yazar Ernest Hemingway'in yazmak üzerine düşünce ve tavsiyelerini derledik. İşte, Ernest Hemingway'den Yazmak Üzerine 28 Tavsiye...

1. Dünyada yapılabilecek en zor şey, insan üzerine gerçekten dürüst düz yazı yazmak. Önce konuyu tanımalısın, sonra da nasıl yazılacağını bilmelisin. İkisi de ömürlük işler. Yazmak güç iş. Ama hiçbir şey daha iyi hissettirmiyor.

2. Bazen yazmak bana zor geldiğinde, ihtiyaç duyduğum cesareti bulmak için kendi kitaplarımı okurum ve o zaman onları yazmanın da bana hep zor, hatta bazen imkansız geldiğini hatırlarım.

3. Bazen bir öyküye başlayıp tıkandığında, endişelenme. Nasıl her zaman yazdıysan şimdi de yazacaksın. Tek yapman gereken doğru bir cümle yazmak. Bildiğin en doğru cümleyi yaz. 

"Bazen yeni bir hikaye yazmaya başlarım fakat bir türlü sürdürmeyi başaramam. Ateşin önünde otururum ve ateşe attığım portakal kabuklarının çıkardığı mavi alevleri izlerim. Ayakta dikilip Paris'in çatılarını izler ve düşünürüm: "Endişelenme. Daha önce yazdın, şimdi de yazacaksın. Tek yapman gereken bir tane doğru cümle yazmak. Bildiğin en doğru cümleyi yaz." Böylelikle doğru bir cümle yazarım ve oradan devam ederim. Bu kolaydır çünkü her daim bildiğim, gördüğüm ya da birinden duyduğum doğru bir cümle vardır."

4.  Yazarlar tek başlarına çalışmak zorundadırlar. Yalnızca sonunda eserlerini bitirince kendilerini göstermeleri gerekir, yalnızca o zaman ama, daha fazla değil. Yoksa New Yorklu yazarlara dönerler. Bir şişenin içinde yaşayan solucanlar gibi, birbirleriyle ve şişeyle olan ilişkilerinden beslenmeye çalışırlar. O şişenin bazen artistik bir biçimi olur, bazen ekonomik, bazen dini bir biçime bürünür. Bir kere şişenin içine düştüler mi, artık hep orada kalırlar. Kendilerini şişenin dışında yalnız hissederler. Kendilerini yalnız hissetmeyi istemezler. İnandıkları şeylerde yalnız olmak onları korkutur...

5.  Yazabilmek için, ben ilk yazmaya başladığım otel odasındaki o eski yalnızlığımı getiririm hatırıma. Sen de herkese bir otelde kaldığını söyle ama gerçekte başka bir otelde kal. Nerede kaldığını keşfederlerse kırlara, doğaya taşın. Orayı da bulurlarsa gidecek başka bir yerin olsun hep.

6. Dostoyevski Sibirya'ya sürgün edilince Dostoyevski oldu. Yazarlar haksızlıkla kılıçlar gibi dövülür.

7. Yazarlar yalnız çalışmalıdır. Birbirini sadece işleri bitirdiklerinde, o zaman bile çok sık olmamak şartıyla görmelidirler. Gerçek manada yazmak yalnız bir hayattır, cemiyetler yazarın yalnızlığını bir ölçüde hafifletse de sanmıyorum ki yazısını iyileştirsin. Yazar yalnızlığını üzerinden attıkça sosyal çevrelerde itibarı artar. Ama genellikle yazdıkları kötüleşir. Çünkü bu iş yalnız yapılan bir iştir.

Kurt herkes tarafından avlanır. Herkes ona karşıdır ve o tıpkı bir sanatçı gibi tek başınadır.

8.  Benim alışkanlığım, akşam yemeğinden sonra, yazmadan önce ve yazarken asla içmemekti.

9. Bütün gün çalış, o kadar çalış ki, artık yapmayı göze alabileceğin tek şey günlük gazeteleri okumak olsun.

10. Genellikle sabahları yazmaya başlamadan önce hiçbir şey okumam ki işe kimsenin yardımı olmaksızın, etkisi altında kalmaksızın ve sunduğu muhteşem örnekleri veya omzunun üstünden beni izlemesine maruz bırakılmaksızın girişebileyim.

11.  Bir yazar için erken yaşta alınabilecek en iyi eğitim mutsuz bir çocukluktur.

12. Dürüstlük dışında iyi bir yazarın sahip olması gereken tek şey hayal gücüdür. Hayatta ne kadar çok şey öğrenirseniz hayal ettikleriniz o kadar gerçekçi olur.

13.  Ciddi bir şekilde yazabilmen için korkunç bir şekilde incinmiş olman gerekir.

14. Tüm hikayeler, eğer yeterince devam ettirilirse ölümle sonuçlanır ve bunu sizden esirgeyen kişi de gerçek bir hikaye anlatıcısı değildir.

15.  Kalem kullanın. (Hemingway, dergi ya da gazete için bir yazı yazması gerektiğinde genellikle daktilo kullanırdı fakat ciddi işleri için kalemi tercih ederdi.)

16. Kısa cümleler yaz. Her zaman kısa bir cümleyle başla. Dinamik bir dilin olsun. Pozitif ol, negatif olma. 

17.  Kullandığın dil yaşadığın zamana ait olmalı, yoksa işe yaramaz.

18. Sıfatların aşırı kullanımından kaçın; özellikle de "harika, büyük, muhteşem, inanılmaz" gibi sıra dışı durumları söyleyenlerinden.

19.  Yazmanın kuralı yoktur. Bazen kendiliğinden ve kusursuz bir şekilde gelir, bazen kayayı matkapla delip parçalamaya benzer.

20. Yazar bir roman yazarken karakter değil, yaşayan kişiler yaratmalıdır. 

21. Sembolizm falan yoktu. Deniz denizdir. Yaşlı adam yaşlı adamdır.  İnsanların sembolizm dediği şey saçmalık. Bundan ötesini ancak zaten biliyorsan görürsün.

22.  Hava durumu lanet kitabına koymayı unutma. Havanın nasıl olduğu çok önemlidir. 

Ben o kadar basit bir yazarım ki kitaplarımda bahsi geçen güne ilişkin sıcaklıklar ve hava durumu, yazdığım an dışarıda hissedilen havanın neredeyse aynısıdır.

23. Kitabına güzel olan kadar kötü ve çirkini de koymalısın. Çünkü her şeyin güzel olması inandırıcı olmaz.  Hayat böyle değil. İstediğin şekilde yazmanın tek yolu, her iki tarafı hatta üç, dört boyutunu göstermek.

24.  Yazmaya çalışırken en zor şeyin olan biteni, yaşadığın duyguları uyandıran esas eylemleri yazıya dökmek olduğunu fark ettim.

25. Günlük iyi yazılmış 400-600 sözcük arasının benim için en uygun hız olduğunu fark ettiğimden beri bununla mutluyum. Yine de sadece 320 sözcük yazmışsam da iyi hissediyordum. 

26. Duyguları izah etmeyin, hissettirin... 

27.  En iyi yol gidiyorken ve bir sonraki adımda ne yazacağınızı biliyorken durmaktır...

Her zaman, daha sonra neler olacağını biliyorken güne son verin. Yazıya ara vermek için en doğru zaman, her şeyin iyi gittiğine emin olduğunuz zamandır.  Günlük kelime kotası koyup buna uymaya çalışmaya gerek yok. Hayal gücünüzün tükendiğini hissettiğinizde değil de, bir sonraki adımda ne olacağını biliyorken durmak en doğrusu. Bu yöntemi roman yazarken uygularsanız asla tıkanmazsınız. Bu size söyleyebileceğim en değerli şey, o yüzden aklınızda tutmaya çalışın! Hatırlamak, en değerli şeydir.

28.  Tekrar yazmaya, en son ne yazdığınız okuyarak başlayın.

Yazarlık İle İlgili Diğer Yazılar

.  William Faulkner'dan Yazmak Üzerine 20 Tavsiye

.  Walter Benjaminden Yaratıcı Yazarlık Önerileri